قدمت هنر نقاشی روی پارچه

نقاشی بر روی پارچه و لباس موضوع جدیدی نیست. این هنر که به مرور زمان به یک صنعت پرکاربرد و پرطرفدار تبدیل شده، از قدمت دیرینه ای برخوردار است. انسان ها از قدیم الایام به داشتن لباس های مزین به طرح ها و نقوش زیبا علاقه مند بوده اند. همین علاقه بشر باعث شکل گرفتن هنری به نام نقاشی بر روی پارچه گردیده است. در ارتباط با قدمت هنر نقاشی روی پارچه، باید گفت که این هنر تقریبا چهارصد سال پیش از میلاد مسیح در کشور هندوستان شروع شده و پس از مدتی، وارد کشور چین شده است.

کشور ایران نیز به لحاظ موقعیت جغرافیایی از یک سو به آسیای میانه و از سوی دیگر به دریای سیاه و مدیترانه دسترسی دارد. این موقعیت جغرافیایی باعث شده که تبادلات و ارتباطات شرق و غرب از طریق ایران امکان پذیر شود.

قدمت هنر نقاشی روی پارچه در ایران

قدمت هنر نقاشی روی پارچه در ایران به دوران ایلخانی بر می گردد. در آن زمان با ورود کالای منقوش به سبک چینی باعث شد نساجان و نقاشان ایرانی دست در دست یک دیگر بنهند و به تقلید از این طرح ها بپردازند. ایرانی ها برای رقابت با چینی ها به نقاشی بر روی پارچه با قلم روی آوردند. این هنر به اصطلاح قلمکار نقاشی نام گرفت. بعد ها چاپ  قلمکار با قالب و مهر را ابداع کردند.

بسیاری از پژوهشگران قدمت هنر نقاشی روی پارچه در ایران را بر اساس آثاری نقاشی روی پارچه هایی یافته اند که متعلق به زمان غزنویان می دانند. اما شواهدی هم هست که نشان می دهد قدمت هنر نقاشی روی پارچه به شکل قلمکار در زمان صفویه به اوج خود رسیده است.

این هنر در زمان تیموریان، در شهرهای مشهد، دامغان، بروجرد، رشت، نخجوان، گناباد، نجف آباد، کاشان، شیراز، سمنان، یزد، اصفهان و همدان رونق داشته است.

در آن زمان شهر اصفهان یکی ار مراکز تولید قلمکاری به شمار می رفت. اما مرغوب ترین پارچه در شهر بروجرد تولید می شد. اگر بخواهبم قدمت هنر نقاشی روی پارچه ، که در ایران به صورت قلمکاری شکل گرفت را بررسی کنیم، به سه قالب سنگی تراشیده شده می رسیم. این سه قالب به همراه تعدادی آثار سفالی در قرن های چهارم و پنجم میلادی در نیشابور کشف شده اند.

قدمت هنر نقاشی روی پارچه در اروپا

برای اولین بار، پانصد سال بعد از میلاد مسیح، پارچه های منقوش وارد اروپا شدند که همه ی آن ها به سبک و سیاق مشرق زمین نقاشی شده بودند. واردات پارچه های چیت از هندوستان به اروپا، مردم اروپا را با طرح و نقش های پارچه آشنا کرد. پارچه ی چیت یکی از انواع پارچه های نخی است که طرح ها و نقش های متنوعی دارد. این پارچه در هنگام شستشو رنگ خودش را از دست نمی دهد. در آن دوران پارچه های چیت از محبوبیت خاصی در بین اروپاییان برخوردار بودند و رقیب سرسخت پارچه های ابریشمی به شمار می آمدند.

واردات این پارچه ها، کشورهای اروپایی را بر آن داشت تا صنعت چاپ روی پارچه را توسعه دهند. آن ها پس از مدتی روش جدیدی را برای نقاشی بر روی پارچه ابداع کردند. آن ها رنگ های نقاشی را با نوع خاصی از چسب مخلوط کردند و با استفاده از قالب بر روی پارچه کشیدند. اروپاییان نام این روش ابداعی را چاپ باسمه ای گذاشتند و به این ترتیب به آموزش نقاشی روی پارچه با روش چاپ باسمه پرداختند. در آن زمان ایرانیان فقط از رنگ هایی استفاده می گردند که منشا گیاهی داشتند.

قدمت هنر نقاشی بر روی پارچه با استفاده از چاپ باتیک

باتیک نوعی طراحی بر روی پارچه است. لفظ باتیک برگرفته از یک کلمه ی اندونزیایی است که به معنی نقطه می باشد. در کشور اندونزی چاپ باتیک یک سنت دیرینه است. مردم اندونزی با استفاده از این روش طراحی، به نقطه کوبی بر روی پارچه می پرداختند.

چاپ باتیک به وسیله ی ماده ای مقاوم که از ترکیب موم، پارافین و سقز ساخته شده است، بر روی پارچه های ابریشمی انجام می شد. این مدل نقاشی بر روی پارچه که به صورت چاپی انجام می شود، ابتدا در کشور چین و پس از آن در جزیره ی جاوه ی اندونزی رایج شد. سپس به مرور به کشورهای دیگر نیز صادر شد. افراد هر سرزمین با توجه به ذوق و سلیقه و سنت های رایج در کشورشان، در این هنر تغییراتی ایجاد کردند.

قدمت هنر نقاشی روی پارچه در ایران به روش چاپ باتیک به قبل از اسلام بر می گردد. در آن زمان تجار آذربایجانی از مسیر جاده ی ابریشم این هنر را وارد ایران کردند. شهر تبریز اولین جایی بود که به صنعت چاپ باتیک بر روی پارچه اقدام کرد. این صنعت در آغاز به شکل ابتدایی آن که باتیک تک رنگ بود، صورت می گرفت.

تاریخچه ی چاپ روی تی شرت

تی شرت در اصل لباسی بود که سربازان و ملوانانی که در جنگ جهانی دوم خدمت می کردند، زیر لباس های نظامی یا کت و شلوار می پوشیدند. پس از جنگ تی شرت های نظامیان به صورت طرح دار تولید شد و به عنوان یک لباس مستقل جز لباس های مورد علاقه ی عامه ی مردم قرار گرفت.

در اوایل دهه ی 1950، تی شرت های سفارشی مورد استقبال مردم قرار گرفت. در آن زمان در شهرهای میامی و فلوریدا، چندین شرکت به تولید تی شرت هایی پرداختند که به نام های استراحت گاه های محلی و سایر اماکن توریستی مزین شده بودند. رایج ترین روش برای چاپ بر روی تی شرت، استفاده از صفحه نمایش چاپ بود.

به مرور زمان این صنعت نیز دستخوش تغییراتی شد. در سال 1959، صنعتگران این حرفه، یک جوهر چسبناک جدید تولید کردند که با وجود آن ساخت انواع طرح ها امکان پذیر شد.با گذشت زمان طرح های روی تی شرت از تنوع بیش تری برخوردار شد.

تی شرت های طراحی شده با گذشت ایام کاربردهای متعددی نیز پیدا کرند. در حال حاضر چاپ تی شرت های سفارشی بیان گر عقاید صاحبان آن ها می باشند. افراد مختلف با پوشیدن تی شرت های طرح دار می توانند نظرات سیاسی یا اجتماعی خود را بیان کنند یا از شخصی به خصوص یا تیم ورزشی مورد علاقه ی خود حمایت کنند.

از تی شرت های طرح دار می توان برای بازاریابی شرکت های بزرگ کسب و کار استفاده کرد. در گذر ایام، تی شرت های طرح دار، صاحبانشان را به بیلبوردهای متحرک انسانی تبدیل کردند. به این ترتیب می بینیم که در طول تاریخ چگونه انسان ها از صنعت نقاشی روی پارچه برای اهداف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و تجاری خود استفاده کرده اند. آمیختن هنر نقاشی به صنعت نساجی و صنعت چاپ، رونق کسب و کار را به همراه داشته است.

در صورت نیاز به مشاوره، با کارشناسان موژارت گالری در ارتباط باشید.